8 loại hình thông minh – Trí thông minh đa dạng (multiple intelligences)

0

Quan niệm trí thông minh đa dạng (đa nhân tố)

Theo thuyết trí thông minh đa dạng (multiple intelligences) của nhà tâm lý học Howard Gardner cho rằng, cách tốt nhất để bộ não của trẻ được phát triển mạnh mẽ và toàn diện hơn chính là được trải nghiệm, được tiếp cận với nhiều lĩnh vực khác nhau  trong cuộc sống. Theo thuyết này, có đến 8 loại hình thông minh, đó là: thông minh về ngôn ngữ, thông minh logic-toán học, thông minh về không gian, thông minh về âm nhạc, thông minh về khả năng vận động thân thể, thông minh về năng lực tương tác, thông minh nội tâm và thông minh thiên nhiên.

  • Thông minh ngôn ngữ bao gồm sự khả năng nói và viết, khả năng học ngôn ngữ và sử dụng ngôn ngữ để đạt được mục tiêu. Trí thông minh này bao gồm cả khả năng sử dụng ngôn ngữ hiệu quả để thể hiện bản thân bằng hùng biện hoặc qua thi ca; hoặc có thể dùng ngôn ngữ để nhớ thông tin. Các nhà văn, nhà thơ, luật sư và diễn giả là những người mà theo Howard Gardner có trí thông minh ngôn ngữ tốt.
  • Thông minh logic-toán học: bao gồm khả năng phân tích các vấn đề một cách logic, thực hiện các hoạt động liên quan đến toán học tốt, xem xét các vấn đề rất khoa học. Theo Howard Gardner thì những người có trí thông minh này có khả năng phát hiện, suy diễn ra các trình tự, lý do và tư duy logic tốt, cách tư duy theo dạng nguyên nhân – kết quả. Trí thông minh này có mối liên quan chặt chẽ với những ý tưởng khoa học và toán học, khả năng sáng tạo các giả thuyết, tìm ra các mô hình số học hoặc quy tắc dựa trên các khái niệm, đồng thời ưa thích các quan điểm dựa trên lý trí trong cuộc sống nói chung.
  • Thông minh về âm nhạc: bao gồm các kỹ năng biểu diễn, sáng tác, và cảm nhận âm nhạc. Thông minh âm nhạc thúc đẩy khả năng nhận biết và sáng tác âm điệu, cao độ và nhịp điệu. Theo Howard Gardner thông minh âm nhạc song song với thông minh về ngôn ngữ. Ngoài ra, trí thông minh về âm nhạc còn có trong tiềm thức của bất cứ cá nhân nào, miễn là người đó có khả năng nghe tốt, có thể hát theo giai điệu, biết dành thời gian cho âm nhạc và nghe được nhiều tiết mục âm nhạc khác nhau với sự chính xác và sáng suốt của các giác quan.
  • Thông minh về thể chất: khả năng sử dụng cơ thể hoặc một phần cơ thể con người để giải quyết vấn đề, bao gồm cả khả năng của trí não điều khiển các hoạt động đó. Howard Gardner thấy rằng có sự liên hệ giữa hoạt động của trí óc và hoạt động thể chất. Các vận động viên thể thao, những người làm nghề thủ công, những thợ cơ khí và các bác sĩ phẫu thuật là những người sở hữu khả năng này của tư duy. Những người thuộc loại tài năng này rất khéo léo và thành công trong nghề thêu may, nghề thợ mộc hay nghề tạo mẫu. Hoặc họ có thể ham thích và theo đuổi những hoạt động của cơ thể như đi bộ đường dài, khiêu vũ, chạy bộ, cắm trại, bơi lội hoặc đua thuyền. Họ là những người thực hành, nhạy cảm, thường xuyên muốn vận động cơ thể của họ và có “phản ứng bản năng” với các tình huống, sự vật.
  • Thông minh về không gian: liên quan đến suy nghĩ bằng hình ảnh, hình tượng và khả năng cảm nhận, chuyển đổi và tái tạo những góc độ khác nhau của thế giới không gian trực quan. Những người sở hữu loại trí thông minh về không gian ở mức độ cao thường có một độ nhạy cảm sắc bén với những chi tiết cụ thể trực quan và có thể hình dung được một cách sống động, vẽ ra hay phác họa những ý tưởng của họ dưới dạng hình ảnh, đồ hoạ, cũng như họ có khả năng tự định hướng bản thân trong không gian 3 chiều một cách dễ dàng.
  • Thông minh về giao tiếp xã hội: Đây là năng lực hiểu và làm việc được với những người khác. Đặc biệt, điều này yêu cầu có khả năng cảm nhận và dễ chia sẻ với tâm trạng, tính cách, ý định và mong muốn của những người khác. Một cá nhân có trí thông minh về giao tiếp có thể rất giàu lòng trắc ẩn và đầy tinh thần trách nhiệm đối với xã hội, hoặc là người có sức lôi cuốn đối với mọi người và tập thể, họ còn có khả năng thấu hiểu những người khác và từ đó nhìn ra viễn cảnh của thế giới bên ngoài bằng chính cặp mắt của những con người đó. Trong thực tế, họ rất tuyệt vời với vai trò của người môi giới, người hoà giải hoặc là thầy giáo, tư vấn tâm lý.
  • Thông minh nội tâm: Một người mạnh mẽ về loại trí tuệ này có thể dễ dàng tiếp cận và nhìn rõ được những cảm xúc của chính bản thân mình, phân biệt được giữa nhiều loại trạng thái tình cảm bên trong và sử dụng chính những hiểu biết về bản thân mình để làm phong phú thêm và vạch ra con đường cho cuộc đời mình. Họ có thể là người rất hay tự xem xét nội tâm và ham thích được trầm tư suy nghĩ, được ở trong trạng thái tĩnh lặng hay trong các trạng thái tìm hiểu tinh thần một cách sâu sắc khác. Mặt khác họ có thể là người có tính độc lập mạnh mẽ, tính thẳng thắn cao độ và cực kỳ tự giác, có kỷ luật. Trong bất cứ trường hợp nào, họ thuộc dạng tự lập và thích làm việc một mình hơn là làm việc với người khác.
  • Thông minh về tự nhiên: giúp cho con người nhận thức, phân loại và rút ra được những đặc điểm của môi trường. Những người có trí thông minh về tự nhiên luôn hòa hợp với thiên nhiên và thích thú với sự nuôi trồng, khám phá thiên nhiên, tìm hiểu về các sinh vật. Những người này thích cắm trại, làm vườn, leo núi, khám phá thế giới và không hứng thú với những đề tài không gắn với môi trường.

Gardner đã phân tích 8 cá nhân có đóng góp lớn trong thế kỷ 20, mỗi người nằm trong một nhóm trí thông minh nêu trên: Sigmund Freud (tự nhận thức), Albert Einstein (logic-toán học), Pablo Picasso (không gian), Igor Stravinsky (âm nhạc), Thomas Eliot (ngôn ngữ), Martha Graham (nhịp điệu cơ thể), Mohamas Gandhi (giao tiếp xã hội), Charles Darwin (tự nhiên). Gardner nhấn mạnh rằng mỗi người được nhắc đến ở trên có ít nhất hơn một loại trí thông minh nhưng cũng có những điểm yếu.

DANH SÁCH KIỂM TRA CÁC LOẠI TRÍ THÔNG MINH

Đối với từng loại trí thông minh, bạn hãy kiểm tra xem những quan điểm dưới đây có đúng khi áp dụng đối với bạn hay không?

1

  1. Những quyển sách rất quan trọng trong cuộc sống của tôi.
  2. Tôi có thể nghe thấy những từ vang lên trong đầu mình khi đọc hay khi viết chúng
  3. Tôi nghe đài và băng đĩa nhiều hơn là xem ti vi hay xem phim trong cuộc sống hàng ngày của mình.
  4. Tôi có năng khiếu khi chơi các trò chơi liên quan đến ô chữ, xếp chữ hay đi tìm mật khẩu.
  5. Tôi thích giải trí hay chơi những trò chơi nào mà có những âm điệu cho dù vô nghĩa hay có sự chơi chữ.
  6. Đôi khi những người khác phải dừng lại và đề nghị tôi phải giải thích ý nghĩa của những từ mà tôi sử dụng khi viết hoặc nói.
  7. Tiếng Việt và các môn khoa học xã hội, lịch sử đối với tôi dễ hiểu hơn nhiều so với các môn toán học và khoa học tự nhiên trong thời gian tôi còn đi học phổ thông.
  8. Khi đi xe thong thả trên đường, tôi thường chú ý quan sát những từ ngữ viết trên biển quảng cáo nhiều hơn chú ý quan sát khung cảnh xung
  9. Các cuộc nói chuyện và chia sẻ của tôi thường liên quan đến những thông tin tham khảo mà tôi vừa đọc hoặc nghe thấy.
  10. Gần đây tôi đã viết về một số điều đã làm tôi đặc biệt tự hào hoặc những điều giúp tôi phân biệt mình với những người khác.

2

  1. Tôi có thể dễ dàng tính toán các con số trong đầu.
  2. Toán học và những môn khoa học là những môn học mà tôi yêu thích khi còn học trong nhà trường phổ thông.
  3. Tôi thích thú với những trò chơi hay giải những câu hỏi hóc búa mang tính trí óc mà đòi hỏi phải có suy nghĩ logic
  4. Tôi thích nghĩ ra và làm các thí nghiệm mà có một chút tính chất là “cái gì xảy ra nếu như…”?
  5. Suy nghĩ của tôi là tìm tòi bản chất, các khuôn mẫu hay nguyên tắc và những trật tự có tính logic trong các sự việc, sự vật.
  6. Tôi ham thích và hứng thú với nhứng phát minh và tiến bộ của khoa học kỹ thuật trên thế giới.
  7. Tôi tin chắc rằng mọi thứ trên đời đều có nguyên do và có cách lý giải hợp lý và chặt chẽ cho nó.
  8. Đôi khi tôi tư duy bằng những khái niệm trừu tượng, tách biệt rõ ràng, không có từ ngữ và hình ảnh.
  9. Tôi thích tìm kiếm những thiếu sót mang tính logic trong những thứ mà mọi người nói và làm ở nhà cũng như trong công việc.
  1. Tôi cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn khi có một điều gì đó được đo đạc, xếp loại, phân tích và định lượng theo một phương pháp nhất định.

3

  1. Tôi thường thấy được rõ ràng những hình ảnh hiện lên khi tôi nhắm mắt lại
  2. Tôi rất nhạy cảm với mầu sắc.
  3. Tôi thường sử dụng máy quay phim hoặc máy ảnh để ghi lại những gì tôi nhìn thấy ở xung quanh mình.
  4. Tôi thích thú với việc giải câu đố xếp hình, mê cung hay những câu đố khác mà có sự dụng hình ảnh.
  5. Tôi có những giấc mơ đầy hình ảnh sống động vào ban đêm.
  6. Nói chung tôi có thể tìm thấy đường của mình cả ở những nơi mà tôi không hề quen biết.
  7. Tôi thích viết hoặc vẽ nguệch ngoặc một cách lơ đãng.
  8. Khi còn đi học, đối với tôi hình học dễ hơn nhiều so với môn đại số.
  9. Tôi có thể tưởng tượng một cách thoải mái về hình ảnh của một sự vật hoặc một cảnh bất kỳ nào đó sẽ được hiện ra như thế nào, khi được nhìn từ trên cao xuống bằng đôi mắt của con chim đang
  10. Tôi thích nhìn ngắm một tài liệu, một cuốn sách có nhiều hình ảnh minh hoạ hơn là đọc chúng.

4

  1. Tôi tham gia ít nhất một môn thể thao hoặc một hoạt động thân thể một cách đều đặn và thường xuyên.
  2. Tôi cảm thấy thật khó khăn khi ngồi lỳ một chỗ trong khoảng một thời gian dài mà không có sự vận động.
  3. Tôi thích làm việc bằng chân tay với những công việc hay hoạt động có tính cụ thể như nghề may, thêu thùa, đan nát hay nghề mộc, điêu khắc.
  4. Những ý tưởng tốt nhất thường đến với tôi khi tôi đang đi dạo hoặc chơi đùa bên ngoài hoặc khi tôi đang tham gia vào một hoạt động vận động thân thể nào đó.
  1. Tôi thường thích dành thời gian rảng rỗi của mình để đi ra ngoài.
  2. Tôi thường thích sử dụng các cử chỉ phức tạp của tay hoặc các dạng khác của ngôn ngữ cơ thể khi đối thoại hay nói chuyện với một người nào đó.
  3. Khi làm việc hay học tập tôi thường thích chạm vào những đồ vật để hiểu rõ hơn về chúng.
  4. Tôi ham thích được chơi những trò chơi tiêu khiển liều lĩnh, táo bạo mà đòi hỏi sự dũng cảm hoặc tham gia những hoạt động thân thể tương tự, có thể đem lại cảm giác hồi hộp sợ hãi cho người chơi.
  5. Tôi có thể tự vận động tốt cũng như phối hợp với người khác.
  6. Tôi cần được thực tập một kỹ năng mới nhiều hơn là chỉ đọc về nó một cách đơn thuần hay xem một băng video mô tả về nó.

5

  1. Tôi có một giọng hát dịu dàng và truyền cảm
  2. Tôi có thể biết và phân biệt được khi có một nốt nhạc bị
  3. Tôi thường nghe nhạc ở đài phát thanh, ở đĩa hát, ở băng từ hay một cuộc biểu diễn âm nhạc.
  4. Tôi có thể chơi được một loại nhạc cụ nào đó.
  5. Cuộc sống của tôi sẽ thật nghèo nàn, đơn điệu nếu trong đó không có âm nhạc hỗ trợ.
  6. Đôi khi tôi nhận thấy mình đang đi bộ trên đường với những đoạn quảng cáo trên ti vi được lặp đi lặp lại trong đầu hoặc những giai điệu nào đó lướt qua trong suy nghĩ.
  7. Tôi có thể dễ dàng dành thời gian để nghe một đoạn nhạc được chơi với chỉ một dụng cụ nhạc đơn giản.
  8. Nếu tôi nghe một bản nhạc được tuyển chọn nào đó, sau một hoặc hai lần được nghe, tôi thường có thể hát lại chúng một cách tương đối chính xác.
  9. Tôi thường tạo ra âm thanh gõ nhe nhẹ hoặc hát những giai điệu nho nhỏ trong khi làm việc, học tập hoặc một hoạt động nào đó.
  10. Tôi thường làm việc hiệu quả hơn khi có âm nhạc kích thích.

6

  1. Tôi thuộc dạng người mà những người khác tìm đến để nghe lời khuyên và tư vấn của tôi về công việc, tình cảm hoặc các vấn đề trong cuộc sống.
  2. Tôi thích những môn thể thao có tính đồng đội như bóng đá, bóng chuyền hơn là những môn thể thao mang tính cá nhân đối kháng như quyền anh, cờ vua, điền kinh.
  3. Khi gặp rắc rối khó khăn, tôi thích đi tìm một người khác giúp đỡ hơn là việc tôi có gắng làm việc để giải quyết những vấn đề vướng mắc, khó khăn của bản thân.
  4. Tôi có ít nhất 3 người bạn thân.
  5. Tôi yêu thích những trò giải trí có nhiều người tham
  6. Tôi thấy thích thú khi có cơ hội chia sẻ với những người khác hoặc hướng dẫn một nhóm người làm những điều mà tôi đã biết rõ phương pháp thực hiện như thế nào.
  7. Tôi tự coi mình là người lãnh đạo hoặc chí ít mọi người cũng gọi tôi là vậy.
  8. Tôi cảm thấy thoải mái khi ở giữa một đám đông.
  9. Tôi thích tham gia vào những hoạt động xã hội có liên quan đến công việc của tôi hoặc liên quan đến cộng đồng.
  10. Tôi thích dành những buổi tối để tham gia các cuộc họp đông người sống động hơn là ở nhà một mình.

7

  1. Tôi thường để thời gian một mình nghiền ngẫm về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống.
  2. Tôi thích đến dự các buổi tư vấn hoặc các buổi hội thảo về phát triển cá nhân, khám phá bản thân con người để hiểu hơn về con người mình.
  3. Tôi có những chính kiến và cách nghĩ khác hẳn so với những người xung quanh mình làm cho tôi tách biệt với đám đông.
  4. Tôi có những sự hứng thú và những sở thích đặc biệt trong việc giữ kín nhiều điều tốt đẹp cho bản thân.
  5. Tôi có một cách nhìn thực tế về những mặt mạnh và hạn chế của bản thân

(Những điều này được khẳng định từ thông tin hồi đáp từ những người xung quanh).

  1. Tôi thích ở một mình suốt thời gian cuối tuấn hoặc kỳ nghỉ trong một căn phòng riêng biệt hoặc một góc khuất, một căn nhà nhỏ giữa rừng ít người làm phiền hơn là trong một khu nghỉ sang trọng đông người.
  2. Tôi tự coi mình là người có ý chí mạnh mẽ hoặc là một người có khuynh hướng độc lập.
  3. Tôi giữ một quyển sổ nhật ký cá nhân hoặc một cuốn sổ ghi lại những sự kiện trong đời sống nội tâm của tôi.
  4. Tôi tự làm việc cho mình hoặc ít nhất là có những suy nghĩ nghiêm chỉnh về công việc và nghề nghiệp của mình.
  5. Tôi là người biết rất rõ định hướng cuộc sống của mình, biết rõ mẫu hình người mà tôi muốn trở thành là gì.

8

  1. Nhà tôi có một mảnh vườn và tôi thích dạo chơi loanh quanh trong đó.
  2. Tôi thích dành thời gian để đi du lịch, đi bộ hoặc chỉ dạo chơi trong thiên nhiên và tận hưởng vẻ đẹp của nó.
  3. Tôi thích tham gia vào các tổ chức hoạt động vì môi trường.
  4. Tôi thích nuôn nhiều thú vật trong nhà hơn là chỉ nuôn chó mèo cảnh.
  5. Tôi có sở thích liên quan đến thiên nhiên theo một cách nào đó như nghe chim hót, trồng cây cảnh, siêu tập bướm khô…
  6. Tôi thích được đăng ký và học tập trong những lớp liên quan đến thiên nhiên dành cho người lớn.
  7. Tôi thích đi thăm sở thú, bảo tàng lịch sử tự nhiên hoặc những nơi nghiên cứu thế giới tự nhiên khác.
  8. Tôi thích xem những chương trình về thế giới tự nhiên trên ti vi như Khám phá tự nhiên…
  9. Tôi thích đến những địa điểm tự nhiên như công viên, bãi cắm trại hơn là khách sạn hoặc các khu nghỉ mát sang trọng hay những địa điểm đông người để nghỉ ngơi.
  1. Tôi rất giỏi phân biệt sự khác nhau giữa những chủng loại chim, chó mèo, cây cối cũng như các loài động thực vật khác.

Trích trong cuốn sách: “7 loại hình thông minh” của Thomas Armstrong

Rate this post

Leave A Reply

Your email address will not be published.